Trzecia Pielgrzymka Papieża Jana Pawła II w dokumentachPodsumowania i oceny -

Władze PRL przez podległy im resort spraw wewnętrznych na bieżąco analizowały efekty pielgrzymki papieskiej. Pierwsze wnioski pojawiały się już podczas trwania pielgrzymki, ale na ogólne konkluzje przyszedł czas po 14 czerwca 1987 r., czyli po jej zakończeniu. Skrupulatnie badano wpływ wizyty papieskiej na społeczeństwo, w szczególności na środowiska opozycyjne, dziennikarzy, artystów i naukowców. Analizowano treści wystąpień papieskich, zwracając szczególną uwagę na aspekty polityczne. W podsumowaniach operacji „Zorza II” w poszczególnych miastach wspominano o karaniu osób za kolportowanie ulotek antyrządowych lub eksponowanie transparentów prosolidarnościowych oraz o innych działaniach represyjnych wymierzonych w uczestników spotkań z Janem Pawłem II.

Służba Bezpieczeństwa, wykorzystując sieć tajnych informatorów, gromadziła informacje z różnych środowisk społecznych i miejsc pracy. Do zbierania informacji na temat zagranicznych komentarzy dotyczących przebiegu pielgrzymki wykorzystywano aparat wywiadowczy Departamentu I MSW, szczególnie mocno interesując się otoczeniem Ojca Świętego w Watykanie i środowiskami polonijnymi w różnych krajach. Interesujące wydają się oceny pielgrzymki sporządzone przez Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego, gdzie nie mniej skrupulatnie niż u „cywili” analizowano antysocjalistyczne wystąpienia podczas pielgrzymki papieskiej. Przykładem może być opracowanie pt. Etymologiczna i semantyczna analiza wyrazu „solidarność", gdzie rozpatrywano, kiedy i w jaki sposób Papież odnosił się do dziedzictwa „Solidarności”. Po raz pierwszy na potrzeby portalu opublikowano pracę Niektóre problemy operacyjnego zabezpieczenia III Wizyty Papieża Jana Pawła II w Polsce w 1987 r. Tekst, który powstał w 1988 r. w Wyższej Szkole Oficerskiej MSW im. Feliksa Dzierżyńskiego w Legionowie, jest przykładem opisu pielgrzymki z perspektywy aparatu przymusu, jego systemu wartości i oceny sytuacji.

Marek Dąbrowski, Archiwum IPN