Przygotowania

Przykładowe dokumenty dot. przygotowań do wizyty Papieża z wprowadzeniem dra Franciszka Dąbrowskiego, Archiwum IPN

Formalne przygotowania resortu spraw wewnętrznych do „zabezpieczenia” trzeciej pielgrzymki papieskiej rozpoczęły się w grudniu 1986 r. wraz z powołaniem sztabu do przeprowadzenia operacji o kryptonimie „Zorza II”, gdy przybycie Jana Pawła II do Polski było już wstępnie uzgodnione. Na przełomie lat 1985 i 1986 pielgrzymka była przedmiotem rozmów między przedstawicielami rządu i Kościoła w Komisji Wspólnej. Wstępne ustalenia poczynione zostały podczas wizyty abp. Francesco Colasuonno, dyplomaty watykańskiego w Polsce w listopadzie 1986 r. Generał Wojciech Jaruzelski podczas swojej wizyty w Rzymie 13 stycznia 1987 r. już oficjalnie zaprosił Papieża do Polski.

Przygotowania do pielgrzymki w resorcie spraw wewnętrznych przebiegały na wielu płaszczyznach. Za zapewnienie bezpieczeństwa Ojcu Świętemu i pielgrzymom miały odpowiadać sztaby operacji „Zorza II”, funkcjonujące w strukturach MSW, oraz sztaby wojewódzkie, działające w strukturach WUSW. Do tych zadań zaangażowano znaczne siły i środki: ok. 50 tys. funkcjonariuszy MO, kilkadziesiąt tysięcy funkcjonariuszy ORMO, osiem kompanii komandosów, BOR MSW, ponad 4 tys. funkcjonariuszy Straży Pożarnej, łącznie ponad 110 tys. funkcjonariuszy różnych formacji, sieć szpitali wojskowych, liczne pojazdy MSW, ze wsparciem jednostek LWP. Zakres i zasięg przygotowań dobrze obrazują opublikowane na portalu mapy sytuacyjne.

Równocześnie resort prowadził intensywne działania operacyjne, prewencyjne i represyjne mające na celu udaremnienie lub stłumienie przewidywanych wystąpień antyrządowych i demonstracji „Solidarności”, a także „neutralizację” struktur opozycji demokratycznej (szczególnie „Solidarności Walczącej” i Ruchu „Wolność i Pokój”), a zwłaszcza jej zaplecza materialnego (w szczególności wszelkiego rodzaju urządzeń poligraficznych). Działania te określono kryptonimem „Brzoza IV”; celem operacji było zastraszenie opozycji, represje i konfiskaty. Dodatkowo aparat bezpieczeństwa chciał zdobyć wpływ na kościelnych organizatorów pielgrzymki i kościelną służbę porządkową, by zapewnić sobie kontrolę nad przebiegiem pielgrzymki, a zwłaszcza ograniczyć dostęp do Papieża przedstawicieli opozycji, w tym księży krytycznie nastawionych do ustroju.

W czasie poprzedzającym pielgrzymkę i w jej trakcie wszystkie piony operacyjne SB intensywnie gromadziły informacje o nastrojach społecznych oraz o osobach i inicjatywach, które – w opinii ówczesnej władzy – mogły zagrażać bezpieczeństwu publicznemu podczas pielgrzymki papieskiej. Owoce tej „pracy” można znaleźć w pozostałościach dokumentacji operacyjnej oraz mających formę biuletynów tzw. informacjach dziennych. Były to zbiorcze zestawienia przedstawiane szefostwu resortu spraw wewnętrznych oraz kierownictwu partyjno-rządowemu, przygotowywane w Gabinecie Ministra MSW na podstawie raportów departamentów operacyjnych, kierujących pionami SB (głównie Departamentów III – ds. zwalczania opozycji i IV – ds. inwigilacji Kościoła) oraz jednostek MO. Niezwykle cennym uzupełnieniem tych informacji były raporty wywiadowcze Departamentu I MSW, tj. wywiadu SB.

Przygotowania do przyjęcia Jana Pawła II w Polsce z punktu widzenia władz nie mogły ograniczyć się jedynie do zapewnienia porządku publicznego podczas pielgrzymki, prewencji i represji wobec działań opozycji. Przewidywano, że pielgrzymka może przynieść znaczące ożywienie opinii społecznej i rozniecić antykomunistyczne nastroje. Istotną rolę władze przypisały „ideowemu przeciwdziałaniu” nauczaniu papieskiemu i indoktrynacji komunistycznej, skierowanej szczególnie ku młodzieży i żołnierzom – na portalu publikujemy odpowiednie materiały Głównego Zarządu Politycznego WP i PZPR.

dr Franciszek Dąbrowski, Archiwum IPN

 

Pliki do pobrania